Steeds terugkerende blaasontstekingen bij postmenopauzale vrouwen kunnen de kwaliteit van leven aantasten. Daarom zijn er strategieën nodig om infecties te voorkomen.
Het vaginaal innemen van oestrogenen kan helpen om de aandoening onder controle te houden. Het gebruik van veenbessen lijkt echter net zo effectief te zijn.
Vrouwen lopen meer kans op blaasontsteking na de menopauze door de daling van het oestrogeengehalte. Het lagere oestrogeenniveau leidt tot atrofie van de slijmvliezen en verandert de bacteriële samenstelling van de vaginale en blaasflora. Deze factoren maken het makkelijker voor ongunstige bacteriën om zich te vestigen in het blaasslijmvlies. Huisartsen zien blaasontstekingen het vaakst bij vrouwen boven de 65 [1].
Terugkerende blaasontsteking bij postmenopauzale vrouwen wordt profylactisch behandeld met een plaatselijk aangebrachte oestrogeencrème of met een antibioticum zoals trimethoprim. Deze geneesmiddelen kunnen echter bijwerkingen hebben.
Veenbessen (cranberries) worden wereldwijd al vele jaren gebruikt om blaasinfecties te voorkomen. Verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat het gebruik van veenbessen het aantal symptomatische infecties bij vrouwen met terugkerende blaasontstekingen kan verminderen. Dit geldt vooral wanneer de infecties worden veroorzaakt door Escherichia coli. Verschillende onderzoeken suggereren dat veenbessen stoffen bevatten die de hechting van E. coli aan de blaaswand verminderen, waardoor ze zich moeilijker in de blaas kunnen nestelen [2].
Cranberry vermindert het aantal terugkerende blaasinfecties
Dagelijkse consumptie van veenbessen leidt tot een vermindering van 30-40% van het aantal terugkerende blaasinfecties bij postmenopauzale vrouwen [2]. Dit maakt veenbessen tot een interessante niet-antibiotische behandelingsoptie. Vooral omdat het onzeker is of profylaxe met trimethoprim minder blaasinfecties veroorzaakt dan cranberry-extract [1].
In de NHG-richtlijn (huisartsenstandaard) voor blaasontsteking staat dat het gebruik van cranberrypreparaten niet wordt afgeraden en in overleg met de patiënt kan worden overwogen [1].
Een recente publicatie van Stair en collega's beschrijft dat bij postmenopauzale vrouwen met blaasontsteking zowel het gebruik van vaginale oestrogeencrème als cranberry's effectieve niet-antibiotische preventiestrategieën zijn. Deze behandelingsopties kunnen achtereenvolgens of tegelijkertijd worden gebruikt, afhankelijk van de voorkeur van de patiënt en het mogelijk optreden van bijwerkingen [3].
Cranberry tabletten of drank
Zowel cranberrytabletten (500 mg of gelijkwaardig tweemaal daags) als cranberrydrank kunnen worden gebruikt om terugkerende blaasontsteking te voorkomen.
Veenbessendrank wordt echter meestal maar matig verdragen [1]. Bovendien bevat de cranberrydrank meestal suiker.
Cranberry tabletten worden over het algemeen goed verdragen en veroorzaken geen ernstige bijwerkingen. Vergeleken met antibioticaprofylaxe heeft cranberryprofylaxe het grote voordeel dat het niet bijdraagt aan bacteriële resistentie tegen antibiotica [2]. Dit maakt het gebruik van cranberry's aan te bevelen voor postmenopauzale vrouwen met terugkerende blaasontsteking.
Bronnen:
- NHG-Standaard M05. Urineweginfecties. Apr 2020.
https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/urineweginfecties#volledige-tekst - Leonardo Alves TM, et al. Toepassing van antibiotica en alternatieven; Kansen en belemmeringen. 10-10-2019.
https://www.rivm.nl/publicaties/toepassing-van-antibiotica-en-alternatieven-kansen-en-belemmeringen - Stair SL, Palmer CJ & Lee UJ. Evidence-based review of nonantibiotic urinary tract infection prevention strategies for women: a patient-centered approach. Curr Opin Urol. 2023 May 1;33(3):187-192.