Het Prikkelbare Darm Syndroom onder de loep

Het prikkelbare darm syndroom (PDS) is een functionele stoornis van het spijsverteringsstelsel, specifiek van de darmen, die resulteert in symptomen van chronische diarree en/of constipatie, een opgeblazen gevoel en buikpijn. PDS komt vermoedelijk voor bij ongeveer 10-20% van de bevolking in Westerse landen vooral bij vrouwen van jonge tot middelbare leeftijd.[1] Er is geen diagnostische test voor PDS en de diagnose wordt meestal gesteld op basis van de symptomen,[2] en nadat ernstigere darmproblemen zoals inflammatoire darmziekten, die zichtbaar kunnen worden gemaakt door middel van een colonoscopie, zijn uitgesloten. Symptomen van IBS kennen perioden van opvlammming en relatieve rust, beïnvloed door factoren zoals psychologische stress, dieet, eerdere maag- en darminfecties en zelfs andere circadiane patronen zoals slaap; IBS komt bijvoorbeeld veel vaker voor bij werknemers in ploegendienst.[3] Daarnaast hebben patiënten met IBS een veranderde darmdoorlaatbaarheid en een veranderde bacteriële flora.[2][4] Medische behandelingen voor IBS zijn beperkt.[2] Er is voorgesteld dat probiotica een veilige en effectieve behandelingsoptie kunnen zijn.

 

Darmdoorlaatbaarheid

Ten eerste vertonen patiënten met het prikkelbare darmsyndroom een verhoogde darmdoorlaatbaarheid.[2] Ook wel bekend als "lekkende darm", wat betekent dat de cellen die verantwoordelijk zijn voor de darmbarrièrefunctie bepaalde soorten voedseldeeltjes niet langer effectief kunnen tegenhouden. Als deze in het darmweefsel en de bloedbaan terechtkomen, zijn ze verantwoordelijk voor het veroorzaken van symptomen van IBS, hetzij door een immuunrespons of door eenvoudige irritatie van de weefsels. Eén studie toonde aan dat maar liefst 64% van de patiënten met diarree-dominante PDS een verhoogde doorlaatbaarheid van de dunne darm had, gebaseerd op de lactulose/mannitol test.[5]

Deze studie toonde ook aan dat suppletie met probiotica de darmdoorlaatbaarheid bij een groot percentage van deze patiënten kan normaliseren: Na vier weken behandeling met een probioticaformule die Streptococcus thermophilus, Lactobacillus bulgaricus, L. acidophilus en Bifidobacterium longum bevatte, was het percentage patiënten met een verhoogde darmpermeabiliteit gedaald van 64% naar 28%.[5] Belangrijk is dat dit gepaard ging met een gelijktijdige afname van PDS-symptomen.

 

Veranderde darmmicrobiota

Naast veranderingen in de barrièrefunctie van de darm (die verbeterd kan worden door probiotica), vertonen patiënten met PDS een veranderde darmmicrobiota.[2] "Dysbiose" verwijst naar een relatief onevenwicht tussen de dominante bacteriële en/of gistsoorten in de darm. Dit kan worden gekarakteriseerd als een kwalitatieve verandering.[2] Andere veranderingen in de darmflora kunnen kwantitatief zijn, dat wil zeggen, een overgroei van anders normale bacteriën.[2] Een voorbeeld hiervan is bacteriële overgroei naar de dunne darm (SIBO). Terwijl het normaal en gezond is dat de dikke darm miljarden bacteriën bevat, heeft de dunne darm er onder gezonde omstandigheden relatief minder. Bij SIBO neemt het aantal bacteriën in de dunne darm sterk toe, wat leidt tot symptomen van IBS zoals een opgeblazen gevoel, pijn en veranderde stoelgang. Probiotica suppletie is een belangrijke strategie voor het herstellen en behouden van een gezond profiel van de darmflora.

Dysbiose

Veel studies hebben duidelijk een hoge mate van dysbiose aangetoond bij patiënten met IBS. Een review uit 2018 vatte deze gegevens samen door te suggereren dat er bij IBS een "relatieve overvloed aan ontstekingsbevorderende bacteriesoorten is, waaronder Enterobacteriaceae, met een overeenkomstige afname van Lactobacillus en Bifidobacterium."[2] Lactobacillus en Bifidobacterium spelen een belangrijke rol bij het behoud van een gezonde darm: Productie van bacteriocines, moleculen die infectieuze organismen zoals Salmonella en Listeria doden; en bevordering van een tolerantere immuunrespons door interactie met dendritische cellen in de darm.[2] Andere soorten die verminderd zijn bij IBS, zoals Bifidobacterium en andere, hebben een rol in de productie van korte-keten vetzuren, die een belangrijke brandstof zijn voor darmcellen (enterocyten).[2]

Een gerandomiseerde, dubbelblinde, placebogecontroleerde studie onderzocht het effect van probioticasupplementen op zowel het microbioom als IBS-symptomen.[7] De studie beoordeelde 150 patiënten met constipatie-dominante IBS die twee maanden lang een van de twee orale probiotica of een placebo kregen. De drie behandelgroepen kregen: 1) L. acidophilus en L. reuteri; 2) L. plantarum, L. rhamnosus en B. animalis ssp. lactis; en 3) placebo. Beide groepen die probiotica kregen, ondervonden een significante afname van hun symptomen vergeleken met de placebogroep. Deze symptomen waren onder andere een opgeblazen gevoel, buikpijn, constipatie, buikkrampen en winderigheid. Analyse van het fecale microbioom gaf aan dat er een significante toename was van de bacteriesoorten die werden gesuppleerd in beide behandelingsgroepen, terwijl dit niet werd waargenomen in de placebogroep.

Een ander gerandomiseerd, dubbelblind, placebogecontroleerd onderzoek evalueerde 49 patiënten met IBS.[8] De patiënten werden gerandomiseerd om gedurende vier weken een probioticum te krijgen (Bifidobacterium longum, B. bifidum, B. lactis, Lactobacillus acidophilus, L. rhamnosus en Streptococcus thermophilus), of een placebo. Na vier weken meldde 68% van de patiënten die probiotica kregen - maar slechts 37% van de patiënten die een placebo kregen - dat hun IBS-symptomen "aanzienlijk waren verlicht".[8] Ondertussen gaf ontlastingsanalyse aan dat B. lactis, L. rhamnosus, en S. thermophilus significant waren toegenomen in de probioticagroep, terwijl alleen B. lactis was toegenomen in de placebogroep, na vier weken. Deze studies suggereren dat supplementatie met probiotica zowel de dysbiose geassocieerd met IBS kan verbeteren als de symptomen van IBS kan verlichten.

Bacteriële overgroei in de dunne darm

Met betrekking tot bacteriële overgroei werd in een studie gevonden dat tot 46% van de patiënten met IBS ook bewijs had van bacteriële overgroei in de dunne darm (SIBO).[9] Dit werd vastgesteld door middel van een glucose ademtest. Vergelijkbare resultaten werden gerapporteerd in een andere studie, die SIBO vond bij 45% van de IBS-patiënten, getest met een lactulose ademtest.[10] Een kleine studie toonde aan dat het suppleren van IBS-patiënten die ook SIBO hadden met Lactobacillus casei gedurende zes weken resulteerde in een verbetering van de SIBO-parameters (afname van waterstofgas op de SIBO-ademtest, wat wijst op minder fermentatie).[11] Dit ging gepaard met een afname van 55% van de algehele IBS-symptomen bij de proefpersonen die de studie begonnen met een matige mate van SIBO. Naast deze studie bij patiënten met IBS die SIBO hadden, zijn er nog meer studies gedaan bij patiënten die niet gediagnosticeerd waren met IBS maar wel SIBO hadden en baat hadden bij probiotica suppletie.[12][13]

IBS is een multifactoriële aandoening, en het bereiken van het beste behandelingsresultaat hangt af van het nauwkeurig beoordelen en aanpassen van alle factoren die bijdragen, waaronder stress, dieet, slaap en andere. Niettemin wijzen gegevens erop dat de meeste IBS-patiënten worden gekenmerkt door verschillende veranderingen van de darmbarrièrefunctie en het darmmicrobioom, en deze kunnen een gemeenschappelijk interventiepunt zijn. Probiotica suppletie kan deze veranderingen corrigeren. Humane studies tonen aan dat probiotica suppletie de symptomen van IBS verbetert.

Gezien hun veiligheid en wetenschappelijk bewijs, kunnen probiotica een goede opkomende behandelingsstrategie zijn voor het omgaan met IBS.

Over deze informatie zijn een hele reeks wetenschappelijk onderbouwde publicaties verschenen. Zie beneden*

Daaruit kunnen we de volgende conclusies trekken over deze probiotische stammen:

• Ze ondersteunen de darmgezondheid
• Ze bevorderen een gezonde darmflora en helpen deze behouden
• Ze reduceren de transitietijd in de darm (bevorderen dus de stoelgang)
• Ze verbeteren de immuunsysteem reactie
• Ze helpen spasmen reduceren
• Ze reduceren allergische symptomen
• Ze helpen de symptomen van PDS te verminderen

Studies

  • Pinto-Sanchez MI et al. „Probiotic Bifidobacterium longum NCC3001 Reduces Depression Scores and Alters Brain Activity: A Pilot Study in Patients With Irritable Bowel Syndrome.“ Gastroenterology, Vol. 153, No. 2 (Aug 2017): 448-459.
  • Simon E, et al. „Probiotics, Prebiotics, and Synbiotics: Implications and Beneficial Effects against Irritable Bowel Syndrome.“ Nutrients, Vol. 13, No. 6 (Jun 2021): 2112.
  • Uday C. et al. Small Intestinal Bacterial Overgrowth and Irritable Bowel Syndrome: A Bridge between Functional Organic Dichotomy. Gut Liver. 2017 Mar; 11(2): 196–208.
  • Yuan F. et al. Efficacy of Bifidobacterium infantis 35624 in patients with irritable bowel syndrome: a meta-analysis. Curr Med Res Opin. 2017 Jul;33(7):1191-1197.
  • Shekhar H, Pradhan. Probiotics in PDS: A Treatment Boon or a Pill Bulk: RCT-based Analysis. J Assoc Physicians India. 2023 Jan;71(1):1. PMID: 37116031.
  • Galica AN, Galica R, Dumitrașcu DL. Diet, fibers, and probiotics for irritable bowel syndrome. J Med Life. 2022 Feb;15(2):174-179. doi: 10.25122/jml-2022-0028. PMID: 35419092; PMCID: PMC8999090.
  • Goodoory VC, Ford AC. Antibiotics and Probiotics for Irritable Bowel Syndrome. Drugs. 2023 Jun;83(8):687-699. doi: 10.1007/s40265-023-01871-y. Epub 2023 May 15. PMID: 37184752.
  • Dahiya D, Nigam PS. Biotherapy Using Probiotics as Therapeutic Agents to Restore the Gut Microbiota to Relieve Gastrointestinal Tract Inflammation, IBD, PDS and Prevent Induction of Cancer. Int J Mol Sci. 2023 Mar 17;24(6):5748. doi: 10.3390/ijms24065748. PMID: 36982816; PMCID: PMC10052502.
  • Dale HF, Rasmussen SH, Asiller ÖÖ, Lied GA. Probiotics in Irritable Bowel Syndrome: An Up-to-Date Systematic Review. Nutrients. 2019 Sep 2;11(9):2048. doi: 10.3390/nu11092048. PMID: 31480656; PMCID: PMC6769995.
  • Li B, Liang L, Deng

 

Referenties:

  1. Endo, Y., T. Shoji, and S. Fukudo. “Epidemiology of irritable bowel syndrome.” Annals of Gastroenterology,Vol. 28, No. 2 (2015): 158–159.
  2. Rodiño-Janeiro, B.K., et al. “A review of microbiota and irritable bowel syndrome: Future in therapies.” Advances in Therapy,Vol. 35, No. 3 (2018): 289–310.
  3. Kim, H.I., et al. “Impact of shiftwork on irritable bowel syndrome and functional dyspepsia.” Journal of Korean Medical Science,Vol. 28, No. 3 (2013): 431–437.
  4. Li, L., et al. “Increased small intestinal permeability and RNA expression profiles of mucosa from terminal ileum in patients with diarrhoea-predominant irritable bowel syndrome.” Digestive and Liver Disease,Vol. 48, No. 8 (2016): 880–887.
  5. Zeng, J., et al. “Clinical trial: Effect of active lactic acid bacteria on mucosal barrier function in patients with diarrhoea-predominant irritable bowel syndrome.” Alimentary Pharmacology & Therapeutics,Vol. 28, No. 8 (2008): 994–1002.
  6. Francavilla, R., et al. “A randomized controlled trial of LactobacillusGG in children with functional abdominal pain.” Pediatrics, Vol. 126, No. 6 (2010): e1445–e1452.
  7. Mezzasalma, V., et al. “A randomized, double-blind, placebo-controlled trial: The efficacy of multispecies probiotic supplementation in alleviating symptoms of irritable bowel syndrome associated with constipation.” BioMed Research International,Vol. 2016 (2016): 4740907.
  8. Yoon, J.S., et al. “Effect of multispecies probiotics on irritable bowel syndrome: A randomized, double-blind, placebo-controlled trial.” Journal of Gastroenterology and Hepatology,Vol. 29, No. 1 (2014): 52–59.
  9. Majewski, M., and R.W. McCallum. “Results of small intestinal bacterial overgrowth testing in irritable bowel syndrome patients: Clinical profiles and effects of antibiotic trial.” Advances in Medical Sciences,Vol. 52 (2007): 139–142.
  10. Esposito, I., et al. “Breath test for differential diagnosis between small intestinal bacterial overgrowth and irritable bowel disease: An observation on non-absorbable antibiotics.” World Journal of Gastroenterology,Vol. 13, No. 45 (2007): 6016–6021.
  11. Barrett, J.S., et al. “Probiotic effects on intestinal fermentation patterns in patients with irritable bowel syndrome.” World Journal of Gastroenterology,Vol. 14, No. 32 (2008): 5020–5024.
  12. Khalighi, A.R., et al. “Evaluating the efficacy of probiotic on treatment in patients with small intestinal bacterial overgrowth (SIBO)—a pilot study.” The Indian Journal of Medical ResearchVol. 140, No. 5 (2014): 604–608.
  13. Kwak, D.S., et al. “Short-term probiotic therapy alleviates small intestinal bacterial overgrowth, but does not improve intestinal permeability in chronic liver disease.” European Journal of Gastroenterology & Hepatology,Vol. 26, No. 12 (2014): 1353–1359.